Eugène Bozza to autor wielu dzieł chętnie wykonywanych przez uczniów, studentów i koncertujących artystów naszych specjalności. Warto przyjrzeć mu się bliżej.
Ten francuski dyrygent i kompozytor, urodził się w roku 1905 w Nicei, a zmarł w Valenciennes w roku 1991. Jego matka, Honorine z domu Molina, była Francuzką, zaś ojciec – Włochem, stąd pewne wątpliwości, co do sposobu wymawiania nazwiska. Umberto Bozza, zawodowy skrzypek grający muzykę w kasynie, zaczął uczyć pięcioletniego syna gry na swoim instrumencie. Po wybuchu I wojny światowej rodzina przeniosła się z Francji do Włoch, gdzie Eugène zaczął studiować w rzymskim konserwatorium świętej Cecylii (skrzypce i fortepian). W roku 1919 uzyskał włoski dyplom skrzypcowy, a roku 1922, po powrocie do Francji, studiował ten instrument w paryskim konserwatorium, pod kierunkiem Eduarda Nadaud. W tej uczelni ukończył trzy kierunki – w roku 1924 otrzymał pierwszy dyplom- nagrodę (Premiers Prix) jako skrzypek. Potem został zaangażowany, jako skrzypek solista, do francuskiej orkiestry symfonicznej towarzystwa koncertów popularnych, tzw. l’orchestre Pasdeloup, rozpoczął też międzynarodową karierę solisty. Sześć lat później ukończył, u Henri Rabaud, ze znakomitym wynikiem studia dyrygenckie i został dyrygentem Baletów Rosyjskich w Monte Carlo, prowadzonych przez słynnego Sergiusza Diagilewa. Wkrótce przerwał swą karierę, by po raz trzeci powrócić na studia; w roku 1934 otrzymał Grand Prix de Rome, nagrodę dla najlepszego absolwenta kompozycji (studiował pod kierunkiem Henri Büssera).
Eugène Bozza, z chwilą rozpoczęcia studiów kompozytorskich, poświęcił się niemal całkowicie tworzeniu muzyki, czyniąc ustępstwa na rzecz dyrygowania i pedagogiki. Był szefem orkiestry paryskiej l’Opéra-Comique (w latach 1939- 1948) i przez bardzo wiele lat dyrektorem konserwatorium w Valenciennes (1950- 1975). Jest autorem wielu kompozycji symfonicznych, baletów, muzyki wokalnej, ale światową sławę zawdzięcza pisanej przez siebie muzyce kameralnej, zwłaszcza z udziałem instrumentów dętych. Można powiedzie, że Bozza praktycznie zrealizował idee Hindemitha, który także tworzył na instrumenty dęte, ale jego twórczość odbieramy dziś trochę jak pisaną z wewnętrznego przymusu, „z rozdzielnika”, gdy tymczasem dzieła Bozzy sprawiają wrażenie pisanych z potrzeby serca. Zapewne spory udział w zainteresowaniu Bozzy instrumentami dętymi miał jego nauczyciel kompozycji, Henri Büsser sam będący autorem wielu podobnych dzieł, w tym utworów na puzon. Trudno doprawdy znaleźć instrument dęty, na który Eugène Bozza nie napisałby choć jednego utworu. Ograniczę się do przedstawienia kompozycji z udziałem instrumentów dętych blaszanych:
Trąbka / Kornet
- Caprice No.1 na trąbkę i fortepian , Op.47 (1943)
- Badinage na trąbkę i fortepian (1950)
- 16 Études na trąbkę Bugle lub kornet (1950)
- Dialogue na 2 trąbki (1954)
- Rustiques na kornet lub trąbkę i fortepian (1955)
- Rapsodie na trąbkę i fortepian (1957)
- Cornettina na kornet lub trąbkę i fortepian (1965)
- Frigariana na trąbkę i fortepian (1967)
- 11 Études sur des modes karnatiques na trąbkę (1972)
- Lied na trąbkę i fortepian (1976)
- Caprice No.2 na trąbkę i fortepian (1978)
Utwory na waltornię
- En forêt na waltornię i fortepian (lub orkiestrę), Op.40 (1941)
- En Irlande na waltornię i fortepian (1951)
- Chant lointain waltornię i fortepian (1957)
- Sur les cimes waltornię i fortepian (1960)
- 18 Études en forme d’improvisation na waltornię (1961)
- Entretiens na waltornię i fortepian (1974)
Utwory na puzon
- Ballade na puzon i fortepian (1944)
- Hommage à Bach na puzon i fortepian (1957)
- Allegro et Final na puzon i fortepian (1953)
- Ciaccona na puzon i fortepian (1967)
- 11 Études sur des modes karnatiques na puzon (1972)
- 13 Études-caprices na puzon (1956)
- Prelude et Allegro na puzon basowy i fortepian (1953)
- New Orleans na puzon basowy i fortepian (1962)
- Thème varié na puzon basowy i fortepian (1957)
a także dzieło możliwe do wykonania przez puzonistę:
- Concertino na saxhorn i fortepian (1967)
Sakshorn Basowy
- Allegro et finale na sakshorn basowy (lub tubę bądź puzon basowy) i fortepian (1953)
- Prélude et allegrona sakshorn basowy (lub tubę bądź puzon basowy) i fortepian (1953)
- Thème varié na sakshorn basowy (lub tubę bądź puzon basowy) i fortepian (1957)
- New Orleans na sakshorn basowy (lub tubę bądź puzon basowy) i fortepian (1962)
Tuba
- Allegro et finale na Tubę (lub sakshorn basowy bądź puzon basowy) i fortepian (1953)
- Prélude et allegro na Tubę (lub sakshorn basowy bądź puzon basowy) i fortepian (1953)
- Thème varié na Tubę (lub sakshorn basowy bądź puzon basowy) i fortepian (1957)
- New Orleans na Tubę (lub sakshorn basowy bądź puzon basowy) i fortepian (1962)
Muzyka kameralna
- Sonantine na kwintet dęty blaszany
- Bis na 2 trąbki, puzon i tubę (1963)
- Suite Na kwartet waltorniowy (1952)
- Trois Pièces, na kwartet puzonowy lub trzy puzony i tubę (1964)
- Giration na kwintet blaszany (1967)
- Suite française na kwintet blaszany (1967)
- Suite [No.2] na kwintet blaszany (1967)
- Trilogie na kwintet blaszany (1969)
- Quatre mouvements na septet dęty (flet, obój, klarnet, fagot, waltornię, trąbkę i puzon) (1970)
- Quatre esquisses na trąbkę i puzon (1974)
- Prélude et chaconne na 3 trąbki, 4 rogi, 3 puzony, tubę, kotły, wielki bęben i gong (1976)
- Trois essais na puzon i perkusję (1977)
- Trois mouvements na 2 trąbki (lub kornety)), róg, puzon i tubę (1979)
- Trois pièces na septet blaszany (2 trąbki, waltornię, 3 puzony i tubę) (1985)
Trochę to może dziwne, ale tak popularny kompozytor jak Eugène Bozza nie dostąpił zaszczytu znalezienia się w nowo (i długo…) wydawanej Encyklopedii Muzycznej PWM, nawet w jej suplemencie. Znajdziemy tam natomiast, nic tym sympatycznym artystom nie ujmując, Hannę Banaszak i Jacquesa Brela…
